Na początku kwietnia napisała do mnie pani Marzena:
„Prawie dwa lata temu założyłam konto IKE w Banku Millennium. Wpłaciłam na nie jednorazowo kilka tysięcy złotych, a potem w miarę możliwości dopłacałam co miesiąc po 100-200zł. Problem polega na tym, że potrzebuję teraz tych pieniędzy.
Urodziłam drugie dziecko i po urlopie macierzyńskim zdecydowałam się pójść na roczny urlop wychowawczy. Nie widzę lepszego rozwiązania. Niestety jest on bezpłatny. Bez moich zarobków i z wydatkami na dwójkę dzieci jest nam naprawdę trudno mimo tego, że mąż pracuje na etacie w biurze.
Kończą się nam inne oszczędności i zaczynam rozważać zwrot większości pieniędzy z IKE, żeby się trochę wspomóc w tym trudnym momencie. Dzwoniłam do Millennium. Zaproponowali mi duży kredyt gotówkowy z dostępem do pieniędzy za kilka minut. Na zwrot tych kilku tysięcy z IKE mają miesiąc.
Jest mi głupio, bo nie planowałam likwidować IKE. Co by Pan zrobił na moim miejscu?"
TLDR (artykuł w jednym zdaniu)
Przy wniosku o częściowy zwrot z IKE złożonym 13 kwietnia, Bank Millennium przelał środki na konto osobiste pani Marzeny 12 maja, pomniejszając je o podatek od odsetek (podatek Belki).
Dylematy z oszczędnościami
Mam bardzo dużo empatii dla sytuacji życiowej pani Marzeny. Sam mam dwójkę dzieci i odczuwam wielką presję na swoje finanse. Od jakiegoś czasu praktycznie nie wypracowujemy z żoną nowych oszczędności. Są miesiące, gdy musimy korzystać z wcześniej zgromadzonych oszczędności. Moja żona też jest na urlopie wychowawczym i chwilowo nie ma dochodów.
W zasadzie różni nas tylko to, że nie jestem jeszcze na etapie, na którym musiałbym likwidować IKE czy IKZE. Mogę użyć innych oszczędności.
Ale problem pani Marzeny nie wydaje mi się nadzwyczajny. Wcześniej miałem już czytelników sygnalizujących, że z różnych powodów będą zmuszeni robić zwrot oszczędności z IKE.
Nie oceniam i nie osądzam takich przypadków. Po prostu tak się potoczyło komuś życie. Na szczęście na IKE i IKZE nie występują kary czy opłaty za przedterminowy zwrot oszczędności porównywane na przykład z opłatami likwidacyjnymi u ubezpieczycieli życiowych.
Częściowy lub całościowy zwrot środków nie zamyka też drogi do wznowienia oszczędzania w przyszłości, gdy sytuacja się ustabilizuje.
Zresztą, tak planuje działać pani Marzena. W naszej korespondencji napisała:
„To przejściowy okres. Chcę zostać z dziećmi, gdy są małe i mnie potrzebują. Przed ich urodzeniem zawsze pracowałam i nie boję się, że za 8-9 miesięcy nie znajdę pracy. Obie córy będą już wtedy w przedszkolu. Gdy tylko będzie trochę więcej pieniędzy, wrócę do oszczędzania. Dzięki temu, że wcześniej oszczędzałam teraz nie muszę zagryzać zębów albo brać kredytów”.
Zarobki, oszczędności, kredyt
Ciekawa w tej sytuacji jest propozycja Banku Millennium, żeby pani Marzena skorzystała z kredytu gotówkowego. Przecież potrzebuje teraz pieniędzy. Bank był gotowy udostępnić jej wielokrotność oszczędności na IKE w przeciągu kilku minut.
Na pierwszy rzut oka to atrakcyjniejsza oferta niż czekanie przez miesiąc na własne oszczędności (budowane zresztą z myślą o innym celu).
W tym miejscu warto przypomnieć sobie podstawy. Są tylko trzy źródła gotówki do pokrycia wydatków:
- zarobki i świadczenia
- oszczędności
- kredyt
Pani Marzena nie ma w tej chwili pola manewru, jeśli chodzi o zarobki (opiekuje się dziećmi). To źródło jest okresowo „wyschnięte”. Ma jeszcze oszczędności na IKE i zdolność kredytową. Zdecydowała się wykorzystać to pierwsze źródło.
Zrobiłbym tak samo. Nie brałbym tego kredytu gotówkowego. Z jednym zastrzeżeniem.
Warto mieć świadomość, że po wykorzystaniu oszczędności z IKE, „wysycha” nam drugie źródło gotówki. Kończą się nasze oszczędności.
Patrząc na to wszystko na chłodno, pani Marzena „zagrała na czas”. Będzie mieć środki przez kilka miesięcy, żeby podtrzymać swój styl życia i wydatki. Ale jeśli nic się przez ten czas nie zmieni w kwestii zwiększenia zarobków lub zmniejszenia wydatków, za kilka miesięcy problem wróci. Tyle że tym razem nie będzie oszczędności do wykorzystania. Kredyt będzie jedynym źródłem gotówki.
Innymi słowy, pani Marzena utrzyma swój styl życia, ale pogorszy swoją pozycję finansową (brak dochodów na urlopie wychowawczym, dążące do zera oszczędności).
Za kilka miesięcy będzie trzeba z tą „dziurą budżetową” coś zrobić. W grę wchodzą następujące scenariusze:
- pani Marzena wraca do zarabiania z pracy (pozytywny)
- mąż pani Marzeny zaczyna zarabiać więcej (pozytywny)
- rodzina pani Marzeny redukuje wydatki i ogranicza styl życia (umiarkowanie negatywny)
- rodzina pani Marzeny musi zaciągnąć kredyt, żeby utrzymać styl życia (zdecydowanie negatywny)
Moim zdaniem decyzję o zwrocie oszczędności z IKE trzeba widzieć w takim szerszym kontekście. To super, że mamy zgromadzone takie zasoby do wykorzystania w trudnych momentach. Ale i tak ważniejsze jest, co zrobimy w kolejnych krokach, żeby zrównoważyć swoją sytuację finansową.
Zwrot (z konieczności) oszczędności z IKE to w jakimś sensie sygnał, że coś w naszych finansach wymaga naprawy.
Ile trwa i na czym polega częściowy zwrot z IKE?
Poprosiłem panią Marzenę o podzielenie się wiedzą o tym, na czym polegał i ile trwał częściowy zwrot z IKE. Szczegóły dotyczą IKE w formie rachunku oszczędnościowego w Banku Millennium.
Ważne jest pięć rzeczy:
- konieczne było udanie się do placówki banku i złożenie wniosku o częściowy zwrot oszczędności z IKE (nie da się zlecić przelewu przez bankowość internetową czy aplikację mobilną)
- pani Marzena złożyła wniosek 13 kwietnia, a 12 maja miała pieniądze do dyspozycji na swoim koncie osobistym
- na IKE musiały pozostać przynajmniej odsetki, żeby nie doszło do jego zamknięcia
- Bank naliczył podatek od odsetek wypłaconych oraz należnych do dnia częściowego zwrotu (podatek Belki), który pomniejszył kwotę częściowego zwrotu
- kolejna kapitalizacja odsetek na IKE pani Marzeny nastąpi w lipcu tego roku
Rozliczenie IKE pani Marzeny wygląda następująco:
W regulaminie IKE Banku Millennium znajdziemy następującą informację:
- „Częściowy zwrot następuje w ciągu 30 dni, licząc od dnia złożenia przez Posiadacza rachunku wniosku”,
W ustawie o IKE i IKZE znajdziemy następujące informacje:
- „W przypadku wypłaty transferowej, częściowego zwrotu albo zwrotu środków zgromadzonych na IKE lub IKZE bank przekazuje zgromadzone oszczędności wraz z należnym na dzień wypłaty transferowej, częściowego zwrotu albo zwrotu, oprocentowaniem naliczonym według zasad, jakie obowiązywałyby w przypadku kontynuacji umowy o prowadzenie IKE lub IKZE”
- „Oszczędzający może wystąpić z wnioskiem o częściowy zwrot pod warunkiem, że środki te pochodziły z wpłat na IKE”
- “Częściowy zwrot następuje w ciągu 30 dni, licząc od dnia złożenia przez oszczędzającego wniosku”
Najważniejsze wnioski:
- Częściowy zwrot z IKE następuje w ciągu 30 dni (to wymaganie na poziomie ustawy). To oznacza, że nie są to tak samo dostępne / płynne środki jak na zwykłym koncie bieżącym czy oszczędnościowym
- Częściowy zwrot może pochodzić tylko z wpłaconego kapitału. Mimo tego od pozostałych na IKE odsetek instytucja finansowa nalicza i odprowadza podatek Belki (19%)
- Częściowy zwrot nie skutkuje zamknięciem IKE. Klient może wrócić do oszczędzania w przyszłości, gdy jego sytuacja finansowa się poprawi
Osobiście prowadzę i polecam IKE z rejestrem funduszy inwestycyjnych w NN TFI. Pod koniec ubiegłego roku w szczegółach opisałem wyniki swojej inwestycji.
Limit wpłat na IKE wynosi w 2016 roku 12 165zł.
Warto również przejrzeć inne narzędzia wspomagające oszczędzanie i inwestowanie.
Limit wpłat na IKE wynosi w 2016 roku 12 165zł.
Warto również przejrzeć inne narzędzia wspomagające oszczędzanie i inwestowanie.
Zapraszam do zapisywania się na bezpłatny, e-mailowy tygodnik Moja Przyszła Emerytura – co niedzielę podsumowanie tygodnia, zapowiedzi oraz coś ekstra.