Rozmawiałem kiedyś z doradcą finansowym z Austrii o prywatnym oszczędzaniu na emeryturę. Przytoczył w rozmowie wypowiedź prezesa Austriackiego Banku Narodowego, która utkwiła mi w pamięci. Przekonywał Austriaków, że – skoro publiczne świadczenia emerytalne są w zasadzie w całości powiązane z gospodarką Austrii – prywatne oszczędności warto przynajmniej w części oprzeć o gospodarki innych krajów i rejonów świata.
Dlaczego?Żeby – z jednej strony – rozproszyć ryzyko, a z drugiej wykorzystać potencjał inwestycyjny, który znajduje się poza granicami niewielkiej i szybko starzejącej się Austrii.
Sytuacja polskich oszczędzających w zasadzie niczym się nie różni. Za świadczenia z publicznego systemu odpowiadać będzie kondycja polskiej gospodarki oraz polskiego państwa. Ani ZUS, ani OFE nie utrzymują znaczących środków poza Polską.
Czy warto wobec tego utrzymywać część prywatnych oszczędności w aktywach zlokalizowanych poza Polską? Jakie znaczenie ma taka dywersyfikacja geograficzna oszczędności?
[dobre praktyki] to cykl edukacyjny przygotowany we współpracy ze Skarbiec TFI, które oferuje Program Emerytalny, kompleksowy system dobrowolnego oszczędzania na emeryturę wykorzystujący ulgi podatkowe na IKE i IKZE.
Na cykl składa się pięć artykułów podpowiadających, jak odpowiedzialnie zorganizować swoje długoterminowe oszczędności na IKE i IKZE z funduszami inwestycyjnymi.
3. Czy inwestor ma wpływ na końcowy wynik inwestycji?
5. Co to jest cykl życia i jak może pomóc prowadzić wieloletnią inwestycję?
Jak to robią Norwegowie?
Nie tylko Austriacyrozumieją znaczenie dywersyfikacji geograficznej oszczędności. Spójrzmy na to, co robią Norwegowie z niebywałym bogactwem, które wypracowali dzięki eksploatacji złóż ropy i gazu.
Powołali do życia dwie instytucje przy Narodowym Banku Norwegii, których zadaniem jest ochrona i pomnażanie tych oszczędności z myślą o przyszłych pokoleniach. Pierwszy fundusz (Folketrygdfondet) lokuje środki wyłącznie w Norwegii. Jego aktywa wynoszą w grudniu 2015 roku 191 miliardów koron norweskich (ok. 90 miliardów złotych).
Drugi fundusz (Oljefondet) zamienia nadwyżki finansowe z wydobycia ropy i gazu na aktywa finansowe na całym świecie. Ze strony internetowej funduszu wynika, że 39% oszczędności jest ulokowanych w Europie, 39% w Ameryce Północnej, 18% w Azji, a 4% w innych rejonach świata. Strategia inwestycyjna opiera się między innymi na alokacji między klasy aktywów, o której pisałem wcześniej jako dobrej praktyce również dla inwestorów indywidualnych. 60% funduszu stanowią aktywa udziałowe, 35% to dług / stały dochód, a 5% to nieruchomości.
 |
I najważniejszainformacja. W grudniu 2015 roku wartość aktywów zgromadzonych przez globalny fundusz norweskiego majątku narodowego wynosi 7329 miliardów koron norweskich, czyli 3336 miliardów złotych. To wielokrotnie więcej niż w funduszu skupionym na inwestycjach lokalnych. Norwegowie bardzo mocno postawili na globalną dywersyfikację swoich narodowych oszczędności.
Nie ma szans, żeby w Polsce powstał tego typu narodowy fundusz. Polska nie posiada nadwyżek budżetowych, które mogłaby w imieniu swoich obywateli i z myślą o przyszłych pokoleniach lokować w aktywa finansowe. Od wielu lat budżet państwa co roku notuje deficyt – jako społeczeństwo nieustannie się zadłużamy, a nie budujemy oszczędności.
Pozostaje więcbudowanie oszczędności na poziomie indywidualnym, jeśli komuś udaje się wypracowywać prywatne nadwyżki finansowe.
Uważam, że w odniesieniu do długoterminowych, „głębokich” oszczędności dobrą praktyką jest lokowanie tych nadwyżek nie tylko w aktywa związane z polską gospodarką i państwem. Wzorem profesjonalnych instytucji zarządzających oszczędnościami, takich jak Norweski Fundusz Emerytalny, część oszczędności warto utrzymywać w aktywach zagranicznych.
Dwa ważne powody
Dlaczego? Jakie to ma w ogóle znaczenie? Lubię przytaczać dwa powody, dla których warto wychodzić z oszczędnościami poza Polskę.
Po pierwsze, żeby uczestniczyć w potencjale inwestycyjnym spółek mających siedzibę za granicą. Przyjrzyjmy się rzeczywistości wokół nas. Wiele kluczowych produktów i usług dostarczają nam międzynarodowe koncerny – Google, Facebook, Apple, Nestle, GlaxoSmithKlein, Volkswagen, Microsoft i setki innych. W niektórych branżach, szczególnie związanych z nowymi technologiami, ich dominacja jest właściwie kompletna.
Nie ma polskichodpowiedników tego typu spółek publicznych. Między innymi z tego powodu ostatnie lata były bardzo udane dla strategii inwestycyjnych otwartych na aktywa udziałowe z innych krajów. Dla przykładu, fundusze akcyjne Skarbiec Spółek Wzrostowych czy Skarbiec Top Brands o bardziej zdywersyfikowanym geograficznie składzie, radziły sobie znacznie lepiej niż Skarbiec Akcja oparty prawie wyłącznie o polskie spółki.
Inwestycje oparte o aktywa zagraniczne pozwalają również uczestniczyć w potencjale inwestycyjnym rynków rozwijających się, takich jak Brazylia, Chiny, Indie czy inne kraje azjatyckie. W ich przypadku siłą napędową jest między innymi młoda i szybko bogacąca się populacja oraz gospodarki rosnące w szybszym tempie niż w krajach rozwiniętych.
Po drugie, geograficzna dywersyfikacja oszczędności może pomóc przetrwać lokalne zawirowania. W ostatnich latach głębokie kryzysy przechodziły między innymi Grecja oraz Rosja. Ich przyczyny i przebieg były różne, ale w obu przypadkach właściciele oszczędności opartych o lokalne aktywa finansowe zostali dotkliwie poszkodowani. Jak pisałem kiedyś w recenzji książki „Głębokie ryzyko”, gdyby ich oszczędności były powiązane z globalnymi aktywami, przeszliby przez lokalne kryzysy suchą nogą.
Nie przewiduję i nie życzę nikomu w Polsce kryzysu na skalę Grecji od 2010 roku czy (w ubiegłym roku) Rosji. Ale utrzymywanie części oszczędności w aktywach związanych z innymi regionami świata niż Polska czy Europa Środkowa to jakiś rodzaj polisy ubezpieczeniowej na możliwe lokalne kryzysy.
komentarz Grzegorza Zatryba, głównego stratega Skarbiec TFI
"Rozsądne i zgodne z zasadami sztuki oszczędzanie tu i teraz, czyli w Polsce w 2015 roku to sama przyjemność. Zwłaszcza jeśli chodzi o dywersyfikację geograficzną.
Dlaczego? Postawmy się w pozycji Amerykanina. Z uwagi na wielkość amerykańskich rynków finansowych siłą rzeczy większość jego oszczędności będzie miała charakter lokalny. Polak nie ma tego problemu, nasza gospodarka, a zwłaszcza giełda, to malutki trybik w światowej maszynie.
Do tego, w odróżnieniu od sytuacji sprzed nawet 10 lat, polski inwestor ma ogromne możliwości wyjścia za granicę. Polskie TFI mają bogatą ofertę funduszy dedykowanych rynkom zagranicznym i to w każdej klasie aktywów. Do tego dochodzą zagraniczne firmy inwestycyjne coraz silniej zaznaczające swoją obecność w ramach wspólnego rynku kapitałowego Unii Europejskiej.
Stara dobra zasada nie trzymania wszystkich jajek w jednym koszyku to fundament rozsądnego inwestowania, także w ujęciu geograficznym. Tu warto oddać sprawiedliwość Amerykaninowi z naszego przykładu – historia pokazuje, że przez amerykański koszyk rzadziej przejeżdżały obce czołgi i nie ma ona aż takiej potrzeby zwiększania bezpieczeństwa przez dywersyfikację geograficzną jak mamy my, Polacy."
Podsumowując:
1. Świadczenia z powszechnego systemu emerytalnego są powiązane z kondycją polskiej gospodarki oraz państwa. Lokowanie części prywatnych oszczędności w zagranicznych aktywach może okazać się dobrą praktyką
2. W ten sposóbdziałają duże instytucje zarządzające aktywami, np. Norweski Fundusz Emerytalny
3. Utrzymywanie części oszczędności w aktywach zagranicznych pozwala na wykorzystanie potencjału inwestycyjnego, np. globalnych koncernów z nowoczesnych branż czy rynków wschodzących
4. Utrzymywanie części oszczędności w aktywach zagranicznych to również rodzaj polisy ubezpieczeniowej na wypadek lokalnego kryzysu
Partnerem cyklu [dobre praktyki] jest Skarbiec TFI, dostawca Programu Emerytalnego, kompleksowego systemu oszczędzania na dobrowolną emeryturę z wykorzystaniem ulg podatkowych IKE i IKZE.
W Programie Emerytalnym Skarbiec TFI oszczędności mogą być dowolnie dzielone między rejestr IKE, IKZE oraz PSO (program systematycznego oszczędzania). Do dyspozycji klientów są dwa portfele modelowe oraz portfel indywidualny z dostępem do subfunduszy Skarbiec FIO, w tym kilku funduszy opartych o aktywa zagraniczne..